Ứng dụng phương pháp xạ phẫu Gamma Knife trong điều trị các bệnh lý não.

Ứng dụng phương pháp xạ phẫu Gamma Knife trong điều trị các bệnh lý não.

Bác sĩ Nguyễn Thanh Bình và tập thể Đơn vị Gamma Knife

     Hiện nay trên thế giới, điều trị các bệnh lý não bằng phương pháp xạ phẫu Gamma Knife ( Gamma Knife Radiosurgery) là rất phổ biến. Tháng 11 năm 2006 bệnh viện Chợ Rẫy đã đưa vào sử dụng hệ thống Leksell Gamma Knife của Thụy Điển ( Elekta Instrument AB). Đây là hệ thống tiên tiến nhất vào thời điểm này. Chúng tôi đã sử dụng hệ thống này để điều trị các thương tổn nhỏ sâu, gần các cấu trúc thần kinh, mạch máu quan trọng, các thương tổn ở nhiều vị trí khác nhau trong não nhằm bảo tồn cấu trúc và chức năng thần kinh, nâng cao chất lượng sống cho bệnh nhân.

     Leksell Gamma Knife dựa trên nguyên tắc hội tụ chính xác 201 chùm tia bức xạ Gamma năng lượng cao vào vị trí tổn thương mà không cần dùng đến dao mổ. Hệ thống này gồm có hai phần, phần mềm lập kế hoạch và phần cứng điều trị. Tất cả những hình ảnh có mốc định vị của bệnh nhân được đưa vào phần mềm và tái tạo lại hình ảnh cắt ngang, cắt dọc, chéo và hình ảnh không gian ba chiều. Kết hợp hình ảnh mạch máu não xoá nền và hình ảnh CT, MRI để tạo ra độ chính xác cao. Trên những hình ảnh này ta tính toán được chính xác liều phóng xạ cần thiết để tiêu diệt sang thương và liều ảnh hưởng trên các cấu trúc lân cận, che chắn các cấu trúc quan trọng nên đảm bảo được mức độ an toàn tối đa cho bệnh nhân. Sau đó toàn bộ kế hoạch được chuyển sang phần cứng điều trị, bệnh nhân sẽ được điều trị theo một kế hoạch đã tính toán kỹ lưỡng.

       Từ tháng 11/2006 -7/2007 chúng tôi đã điều trị được 100 trường hợp trong đó có 33 trường hợp AVM, 30 trường hợp u màng não, 9 trường hợp neurinoma, 11 trường hợp ung thư di căn não, 5 trường hợp u sao bào, 4 trường hợp u tuyến yên và một số loại u khác. Tất cả các trường hợp có kết quả tốt. Trong số này phần lớn các trường hợp có triệu chứng lâm sàng cải thiện rõ rệt sau quá trình theo dõi, triệu chứng yếu liệt và đau đầu cải thiện, các bệnh nhân bị động kinh trước đây phải dùng thuốc liên tục nay đã giảm liều hoặc bỏ hẳn. Do tính chất ác tính các loại ung thư di căn não đáp ứng rất tốt với tia xạ nên triệu chứng lâm sàng và sang thương trên hình ảnh học cải thiện rất nhanh chóng. Bệnh nhân có thể hồi phục triệu chứng và trở lại sinh hoạt bình thường.

Hình 2: Bệnh nhân Lưu Thanh V nhập viện vì hôn mê. Hình MRI (A) va DSA (B) cho thấy AVM động mạch não sau ngay vùng tuyến tùng và (C) dị dạng hoàn toàn biến mất sau 1 năm.

      Các bệnh nhân bị dị dạng động tĩnh mạch máu não (AVM) và các u não lành tính khác hơn 95 % cải thiện các triệu chứng lâm sàng. Một ca AVM bắt đầu có tác dụng sau 3 tháng và thay đổi 50 % sau 12 tháng. Điều quan trọng là mặc dù trên hình ảnh học AVM vẫn còn nhưng nguy cơ vỡ AVM gây xuất huyết và các triệu chứng do nó gây ra giảm dần, thông thường từ 2 đến 3 năm thì AVM biến mất trên hình ảnh học. Bệnh nhân sẽ được dặn dò và theo dõi trong suốt thời gian sau đó.

     Qua quá trình sử dụng hệ thống Leksell Gamma Knife, chúng tôi thấy đây là hệ thống kỹ thuật cao giúp điều trị các bệnh lý ở não mà không cần phẫu thuật hở : an toàn, hiệu quả, bảo tồn chức năng và cấu trúc thần kinh tốt, thời gian nằm viện ngắn có thể xuất viện ngay sau điều trị và làm việc lại ngay ngày hôm sau.

Hướng sử dụng Gamma Knife:

     – Điều trị các loại u não và dị dạng mạch máu não ở các vị trí khó và vùng chức năng.

    – Điều trị kết hợp với vi phẫu thuật và can thiệp nội mạch để bảo tồn chức năng tốt nhất và nâng cao chất lượng sống cho bệnh nhân.

    – Tương lai: sử dụng Gamma Knife để điều trị các bệnh rối loạn thần kinh chức năng như động kinh, Parkinson, chống nghiện…

Một lợi điểm rất lớn của Gamma Knife bệnh viện Chợ Rẫy là có khoa Ngoại Thần Kinh phát triển rất mạnh kết hợp với hệ thống chẩn đoán hình ảnh hiện đại và đầy đủ bao gồm chụp mạch máu xóa nền (DSA), cộng hưởng từ (MRI) và CT scan đa lát cắt… giúp đạt được hiệu quả điều trị tối đa.